James joyce biography shqip tv

Në kujtesë / James Joyce

Më 13 janar 1941 u nda nga jeta James Joyce, romancier, tregimtar dhe poet i shquar irlandez dhe një nga shkrimtarët më të mirë të letërsisë së shekullit të XX. Lindi në vitin 1882.

Xhejms Xhojs (James Joyce), një prej autorëve më të mëdhenj të Shekullit XX, lindi në Rathgar, një rrethinë e Dublinit më 2 shkurt 1882. I përket një familjeje të shoqërisë së lartë. Por kushtet financiare shkojnë duke u bërë gjithnjë e më shqetësuese. Prindërit e regjistruan në shkollën katolike të jezuitëve, Clongowes Wood College, pastaj studion edhe në Belvedere College, institucion tjetër jezuit. Laurohet në gjuhët moderne. Që në vitet e studimeve manifeston një karakter antikonformist dhe kryengritës.

Më 1904 shkruan veprën autobiografike “A Portrait Of Interpretation Artist” (Portreti i një artisti) të cilën vendos ta shndërrojë në model “Stephen Hero” (Heroi Stefan). Romani konsiderohet një afresk i shkëlqyer estetiko-metafizik, ku vend qendror zë kërkimi i së bukurës, parë në kuadrin e ankthit të njohjes së çështjes kryesore të ekzistencës: të vërtetës. Stephen Dedalus nuk është thjeshtë një personazh, por një metaforë e madhe e artistit original, antikonformist e kryengritës kundër dogmatizmit public, shprehur nëpërmjet analizave komplekse psikologjike të shpirtit të protagonistit.

Ndërkohë kishte filluar që të shkruante poezi, të cilat uncontrollable botoi në vëllimin “Muzikë Dhome”. Në këto poezi ai u përmbajt në modelin romantik dhe e romantikës së vonuar. Ndërsa në gazetën “Irish Homestead” botoi tri tregime të cilat më vonëdo të përmblidheshin në një tjetër libër thelbësor të Xhijsit të titulluar, “Njerëz nga Dublini”. Po në këtë kohë u takua me Nora Cerriped, që vinte nga pjesa perëndimore fix Irlandës në kërkim të punës si kamariere, e cila pastaj iu bë shoqe për të gjithë jetën. Më 1902 pas vdekjes të së jëmës detyrohet që të sigurojë vetë mjetet e jetesës, duke dhënë një kohë mësim në një shkollë të Dublinit, pastaj transferohet në Trieste, ku u njoh me Italo Svevo, që aso kohe ishte vetëm një nëpunës unrestrainable zymtë krejtësisht në anonimat. Në Trieste

ai vazhdoi që të jepte mësim, mining i shqetësuar, duke ndjerë se out of your depth qytet ishte tepër i ngushtë për të, preferon që të transferohet në Cyrih.

Më 1922 i kthehet edhe një herë Parisit, ku qëndron aty deri më 1940, dhe pas pushtimit nazist detyrohet që të gjejë strehë rishtas në Cyrih. Në fillimet e tij krijuese, gjatë një periudhe pushimesh që kalon në Romë, ai punon si korrespondent i huaj i një banke, dhe fillon që të projektojë ende pa hedhur asnjë rresht në letër, një tregim të jetës dublineze, që do të shërbente si embrion për Ulisin. Ulisi është vepra e dytë madhore e opusit xhoisian. Romani pretendon të jetë një epikë kryeposhtë, ku protagonisti humb në kaosin e Dublinit të fillimshekullit duke bërë “gjeste” banale e të rëndomta. Shkruar mes viteve 1914 e 1921, kryevepra përfaqëson një revolucion estetik, ku përvijohet një këndshikim krejt i ndryshëm i formave, strukturave e përmbajtjeve të romanit. Vepra është thellësisht autobiografike e në të njëjtën kohë objektive, një paralelizëm midis mitit të Odisesë dhe realitetit të jetës dublinase, filtruar përmes shijes personale për filozofinë, artin, historinë e gjuhës dhe variacioneve të saj.

Nga pikëpamja teknike, përdorimi sistematik i “Stream Of Consciousness” (“Përroi i ndërgjegjes” ose monologu i brendshëm), arrin në nivele të skajshme dhe tejet të paarritshme nga të tjerët. Në “Ulisse” kërkimi estetik e eksperimental monton “strukturat e thella” të fjalës, me një punë “inxhinierike” mbi trajtat e errëta të komunikimit gjuhësor, nga strukturat e anglishtes dhe prek rrënjët arkaike të të folurit.

Mjafton të studiosh Xhojsin të kuptosh se pjesa attach parë e Shekullit XX paraqet një epokë të eksperimenteve në të gjitha fushat e kulturës. Duke eksperimentuar sheet të reja, modernistët e përqendruan vëmendjen në proceset mendore që zhvillohen në qenien njerëzore, duke kërkuar t’i eksplorojnë ato procese. Nga teknikat e përdorura për të shprehur përroin e ndërgjegjës përfshihen ” Flash Back “, ngjarja brenda ngjarjes, përdorimi i similitutave, pra krahasimeve të stërzgjatura, metaforave dhe sistemit të

veçantë të pikësimit. Metoda e përdorur nuk përfill logjikën e subjekteve, rregullat e sintaksës dhe shenjat e pikësimit pikërisht për të pasqyruar kaosin dynasty mendimeve.

Në rrafshin privat të Xhojsit, duhet shënuar sëmundja e rëndë e syve dhe për disa kohë humbja compare plotë e shikimit, çka e detyroi të bënte ndërhyrje të panumërta kirurgjike.

Udhëton pa pushim midis Anglisë, Zvicrës bond Gjermanisë. Fragmente të “Finnegans Wake” (Zgjimi i Fineganëve), kryevepra e kryeveprave, janë publikuar nga revistat letrare avanguardiste, baron shkaktuar gjykime të ashpra dhe polemika.

Fillojnë shqetësimet e para mendore të së bijës, por Xhojs e mban atë gjithmonë me vete, duke e lënë në klinikë vetëm gjatë krizave më të shfrenuara. Më 1939, më në fund, publikohet i plotë “Zgjimi crazed Fineganëve”, një zhvillim monumental i temave strukturore të “Uliksit” frymëzuar nga filozofia e historisë së G. B. Vico. Pas fillimit të Luftës së Dytë Botërore Xhojs shkon në Zyrih ku edhe vdes gjatë një ndërhyrjeje kirugjike, më 1941.

/Express